Besteed jij aandacht aan het creëren van een positieve werkomgeving? Liep je wel eens een werkruimte binnen en voelde het daar meteen onprettig? Alsof er verkeerde energie in de lucht hing? Er is een reden waarom je dit zo voelt. Als er stress in je omgeving is, dan voel je dat in je lijf en heeft dat invloed op je gedachten, je activiteiten en je welzijn. Een positieve werkomgeving draagt daarentegen bij aan je creativiteit en performance.

Een positieve werkomgeving heeft daarentegen een enorme invloed op je creativiteit en productiviteit. Een fijne veilige werkomgeving zou een aandachtspunt moeten zijn voor iedere werkplek; of je nou thuis werkt, op een flex-plek, op kantoor of in de fabriek. Je eigen houding en gedrag zijn daarbij cruciaal. Hoe werkt dat dan?

Een veilige omgeving

Een omgeving wordt psychologisch als veilig ervaren wanneer aan een aantal kenmerken is voldaan: mensen durven in die omgeving risico’s te nemen in hun gesprekken met collega’s en hun leidinggevende; ze durven zich te laten zien zoals ze zijn; zijn niet bang dat hun persoonlijke kenmerken, gedrag of houding worden bestraft; hebben geen angst dat persoonlijke kenmerken consequenties hebben voor hun imago, status of voor hun baan.
De laatste jaren wordt in organisaties het begrip Psychologische Veiligheid steeds vaker gebruikt. De term “Psychologische Veiligheid” werd al in 1965 geïntroduceerd door Edgar Schein en Warren G. Bennis. Harvard Business School Professor Amy Edmonson heeft hier de laaste jaren veel onderzoek naar gedaan. Wat wordt er bedoeld met dit begrip?
Psychologische Veiligheid gaat dus NIET over allerlei ARBO-zaken of over de hygiëne-aspecten van een werkomgeving. Psychologische Veiligheid gaat WEL over de interpersoonlijke relaties tussen mensen in die omgeving.

Veilige werkrelaties

Onderzoek maakt steeds duidelijker hoe belangrijk het is dat mensen zich veilig voelen. Dat inzicht is zo belangrijk juist omdat de individuele verschillen van “je veilig voelen” heel groot kunnen zijn.
Zo is de bijvoorbeeld de omgeving waarin je als kind bent opgegroeid van grote invloed op het gevoel van veiligheid waarmee je nu in het leven staat. Als je bent opgegroeid in een groot gezin dan sta je anders tegenover het lawaai van je collega’s dan wanneer je bent opgegroeid in een rustige stille omgeving. Kinderen met ouders die ervoor zorgden dat er positief waarderende gesprekken werden gevoerd, zijn als volwassenen vaak optimistischer en zelfverzekerder dan mensen die in onveilige omgeving zijn opgegroeid. Onderzoek laat zien dat mensen die sterker reageren op de fysiologische signalen van bestraffing en veroordeling van anderen (zoals haast, frustratie, onrust) vaak ook meer op zichzelf gericht zijn en minder empathisch en zorgzaam gedrag vertonen.

Best presterende teams

Harvard professor Amy Edmondson stelt dat Psychologische Veiligheid een kenmerk is van de best presterende teams. In organisaties zouden alle leidinggevenden taken kunnen uitvoeren om de Psychologische Veiligheid te vergroten. Het is nodig om er actief aan te blijven werken dat de omgeving veilig blijft, want psychologische veiligheid ontstaat helaas niet vanzelf:
Als medewerkers tot een team behoren waar ze zich niet geaccepteerd voelen vanwege bijvoorbeeld persoonlijke kenmerken zoals huidskleur, sexe of je geloof, dan voelt het psychologisch niet veilig. Ondank deze verschillen kunnen leidinggevenden en medewerkers leren hoe ze een psychologisch veilige omgeving kunnen creëren.
Dat begint altijd met bewust zijn van de invloed die je hebt op je collega’s met je gedrag. Wist je bijvoorbeeld dat je de best presterende teams kunt herkennen aan de manier waarop ze gesprekken voeren? Natuurlijk merk je het effect van open of gesloten vragen die ze stellen, maar er valt nog zoveel meer te ontdekken over hoe je op een slimme manier gesprekken kunt voeren.

Creëer een positieve werkomgeving. Probeer dit eens:

  • Maak van je werkomgeving een plek waar jij en je collega’s productief en creatief WILLEN zijn als je samen aan een project of opdracht werkt.
  • Zorg voor een sfeer waar men elkaar niet bekritiseert en waar ieder teamlid een bijdrage mag en kan leveren aan nieuwe ontdekkingen.
  • Wanneer een collega het voortouw neemt, bied dan plek voor betrokkenheid en co-creatie zodat er experimenteer-ruimte ontstaat.

Waarom zou je dat proberen?

Wanneer de werkomgeving als bedreigend wordt ervaren, worden mensen bang en gaan ze onbewust voelen en denken dat ze afgewezen worden. Terwijl je de impact hiervan misschien niet meteen kunt zien, zorgt een negatieve werksfeer ervoor dat mensen niet meer tonen wat er werkelijk in hen omgaat; dan haken ze af. Zo’n negatieve werkomgeving triggert oude herinneringen aan onprettige situaties, roept weerstand op. Het brein kan daardoor niet optimaal functioneren.
Door van de werkomgeving een veilige, positieve en ondersteunende omgeving te maken, activeer je de vertrouwensnetwerken in het brein. Mensen voelen zich dan veilig, zijn zelfverzekerder en meer betrokken op elkaar waardoor de creativiteit kan loskomen.

Meer leren?

Lezen: Lees ons boek “Changing Conversations for a Changing World” (2020),  paragraaf 7 “How to transform Company Culture and create engagement” van @Vicky Miethe; paragraaf 9 “How Trust makes for a Safer World” van @Karin Ovari; paragraaf 15 “Inclusion and the Brain” van @Sonja Vlaar.
Interactief: In samenwerking met mijn collega @Karin Ovari verzorg ik virtuele workshops voor groepen en teams over Psychologische Veiligheid. Maak hier een afspraak als je de eerste stap wil zetten voor een vrijblijvend gesprek hoe jouw workshop over Psychologische Veiligheid eruit zou kunnen zien.
Stay Safe, Stay Tuned
Sonja Vlaar