Het ritueel voordat we met elkaar in gesprek gaan, zoals elkaar de hand schudden, een schouderklop geven of een hug is méér dan alleen maar het begin van een gesprek. Dit ritueel bepaalt de architectuur van het gesprek dat daarop volgt. Een goede opening van een gesprek is erg belangrijk; het is het portaal naar de ruimte waar we onze gemeenschappelijke taal, definities en betekenis verkennen. Onze ‘gesprekscultuur’ krijgt daar vorm.
Een valse start van een gesprek, bijvoorbeeld het negeren van oogcontact of opzettelijk geen hand geven waar dat wel de ‘cultuurgewoonte’ is, is een duidelijke aanwijzing dat het gesprek (en de relatie) daarna fout zal gaan. Onderzoek laat zien dat als een discussie begint met een valse start het eind ervan onvermijdelijk negatief is, hoe vaak er tussenin ook pogingen gedaan worden om het ‘goed te maken’. John Gottman deed onderzoeken in zijn relatie-lab en voorspelde dat je in 96 % van de gevallen het resultaat kunt voorspellen op grond van de eerste drie minuten van de woordenwisseling. Met een valse start ga je geheid de fout in.

Koester je Rituelen

Iemand buitensluiten in een ritueel activeert stress hormoon bij de ander, waardoor de prefrontale cortex zich afsluit. En dit soort gedragingen, die het creatieve brein afsluiten, kunnen we bewust reguleren. Dat noemen we emotioneel zelf-management of emotionele intelligentie. Wanneer we de rituelen in ere herstellen, dan zal de prefrontale cortex van de ander zich open stellen en neemt het onderlinge vertrouwen in de relatie toe.
We hebben ook rituelen die niet meer lijken op rituelen, maar die zo vastgebakken zijn in onze (beroeps)cultuur dat het rituelen zijn geworden waar we moeilijk vanaf raken. In Afrika is het in veel dorpen nog steeds gebruikelijk dat een bekende die je op straat tegenkomt je vraagt hoe het gaat met je vader, je moeder, je broer, je zus, je zoon etc. Een ritueel dat wel 5 minuten duurt voordat het eigenlijke gesprek begint. Het is daar onbeleefd om direct met de deur in huis te vallen.
In veel organisaties beginnen loopbaangesprekken nog steeds met de standaard vraag: “Wat voor werk heb je gedaan?” Dat is een valse start. Geen enkele sollicitant vertelt graag over werk in zijn verleden wat hij waarschijnlijk niet meer wil of zal gaan doen. Bovendien zijn veel competenties van vandaag morgen niet meer nodig, omdat de wereld om ons heen zo snel verandert. Veel sollicitanten raken bij die valse startvraag verstrikt in het neerzetten van een ‘goed’ antwoord en vergeten dan te vertellen wat ze in de toekomst graag willen. Als interviewer wordt je daar dan ook weinig enthousiast over want er komt geen positieve chemie op gang.
Rituelen zijn bijzonder waardevol omdat onze hersenen op die taal afgestemd zijn en daarin snel schakelen – d.w.z. zich afsluiten of openen – bij het begin van het gesprek.
Welk ritueel zet jij in om de een goed gesprek op gang te brengen?