Je wordt niet gegijzeld door je amygdala

Je wordt niet gegijzeld door je amygdala. De amgydala’s (je hebt er twee) zijn ook niet de boosdoeners van je hijack (gijzeling; overspoeld zijn door emoties).  In dit blog vertel ik hoe deze misvatting in een coach-sessie ter sprake kwam.

Ik begeleid een manager die meer inzicht wil krijgen in het nemen van beslissingen in zijn team. Zelf neemt hij heel intuïtief beslissingen. Wanneer zijn collega’s hem vragen waarom hij voor een bepaalde insteek of oplossing kiest, dan kost hem die uitleg vaak veel moeite. De details waar zijn collega’s om vragen ervaart hij als remmend in de besluitvorming. Hij vindt dan dat zijn collega’s “moeilijk doen”. Hij beseft ook dat het team zo niet verder komt….

In een coachsessie hadden we het over denkvoorkeuren. We bespraken de uitkomsten van zijn persoonlijke Whole Brain® Analyse.

Op basis van het profiel had hij de indruk gekregen dat de linker- en rechter kant van het brein functioneren als gescheiden breinonderdelen met ieder hun eigen functies en dat de hersenen bovendien zijn verdeeld in een corticaal en een limbisch deel. Ik leg hem uit dat het model een metafoor is voor “het hele brein” en dat alle breingebieden met elkaar samenwerken en elkaar beïnvloeden. De hersenen bestaan uit een complex geheel van allerlei netwerken, met een aantal belangrijke hubs tussen die netwerken. Het ‘brein als netwerk’ is geen metafoor, maar een realistisch beeld van het brein.

Misvattingen

Het is een misvatting dat onze denkvoorkeur wordt bepaald door slechts een hersenhelft of – nog specifieker – een specifieke breinstructuur.

Die misvatting is versterkt toen Paul D. MacLean in 1990 zijn model van het “triune brain” introduceerde. Hij deelde het brein op in drie lagen: de neocortex, het limbische systeem en het reptielenbrein. Hoewel de theorie van MacLean wetenschappelijk is achterhaald, horen we die in het gewone taalgebruik nog best vaak.  Veel mensen denken dat delen van ons brein onafhankelijk van elkaar functioneren, en dat specifieke breinonderdelen verantwoordelijk zijn voor bepaald gedrag of emotie.

Mensen zeggen bijvoorbeeld dat de angst in de amygdala ontstaat. Alsof de amygdala verantwoordelijk is voor onze angst. In weekbladen lees je uitspraken als “mijn reptielenbrein nam het over”, en “ik werd gegijzeld door mijn amygdala”. Dat is flauwekul, want zo werkt het brein niet. De amygdala’s zijn niet de boosdoener, maar ze hebben wel een inbreng bij de regulering van emoties. We worden ook niet gegijzeld door onze amygdala. Lisa Feldman- Barrett maakt in haar boek ” how emotions are made – the secret life of the brain” , korte metten met de gedachte dat emoties ons overkomen.  Met haar theorie onderbouwt zij dat we emoties zelf construeren, en ook dat we meer controle kunnen krijgen over onze emoties. Dat zijn nieuwe inzichten uit de neuro-wetenschap waar coaches hun klanten mee kunnen helpen.

Het is inmiddels een hardnekkige moderne mythe dat emoties ontstaan in de amygdala of het reptielenbrein. Zo is ook de mythe over het linker en rechterbrein de wereld in geholpen. Dit animatiefilmpje legt dat verder uit: https://youtu.be/_BxJKrw4TAc

Ik adviseer professionals om deze populaire taal niet ongenuanceerd in te zetten.  Ik ga nog een stapje verder: ik denk dat de toekomst van coaching afhangt van de bereidheid van coaches en hun supervisoren, om de nieuwe inzichten en analyses (gebaseerd op evidence-based wetenschappelijk onderzoek) toe te passen in hun coaching.

Whole Brain®

Professionele coaches kunnen werken met de denkvoorkeuren van hun coachees. En daarbij op basis van recente inzichten (uit o.a. de neurowetenschap) aangeven hoe het brein-lichaam systeem functioneeert.

Met behulp van de Whole Brain® profielen leren mensen en teams hun denkvoorkeuren kennen. Nogmaals: dit model is een metafoor en hulpmiddel, en geen representatie van de werkelijke structuur van onze hersenen. Toepassing in de praktijk heeft bewezen dat dit model een praktische en laagdrempelige ingang is voor individuele coaching en teamsessies en zorgt voor inzicht in denkvoorkeuren, probleemoplossing, communicatie en teamsamenwerking.

Het mooiste inzicht van de manager in onze sessie was dat zijn teamleden helemaal niet moeilijk doen, maar alleen maar een andere  denkvoorkeur hebben en zich daarnaar gedragen. Juist met een diversiteit van denkvoorkeuren kunnen teamleden elkaar aanvullen en zo beter en gezamenlijk beslissingen nemen.

In het juiste brein-netwerk zijn

In ons gesprek ontdekte de manager ook dat het belangrijk is om te herkennen in welk netwerk zijn brein actief is.

We bespraken de belangrijkste brein-netwerken en hubs voor het reguleren van aandacht. Dat zijn het Default Modus Netwerk (DMN), het Centraal Executieve Netwerk (CEN) en het Salience netwerk (SN).

• Het standaardmodusnetwerk (DMN) is actief tijdens rust, dus als we niet gericht werken aan een taak. Gedachten kunnen dan afdwalen en we zijn er niet meer met onze aandacht bij. De manager herkende dit wel: in gedachten kon hij voor de troepen uitlopen, en in zijn denken met andere dingen bezig zijn dan waar het teamgesprek op een bepaald moment over ging. Hij was dan niet meer aanezig in het hier en nu en aangesloten, maar had dat zelf niet in de gaten.
• Het centrale uitvoerende netwerk (CEN) is actief bij het uitvoeren van een taak (en dus belangrijk voor de besluitvorming)
• Het Salience Netwerk (SN) fungeert als een schakelaar tussen het DMN en het CEN. Je zou kunnen zeggen dat het de switch is waarmee je je aandacht “aan” kunt zetten.

In de volgende coachsessie bespreken we hoe hij zijn executive brein-netwerk kan activeren.

Als coach en supervisor specialiseer ik me op het snijvlak van de neurobiologie, psychologie en coaching. Daarbij maak ik gebruik van praktische online instrumenten zoals Whole Brain®, de Neurozone Index® (voor het meten van veerkracht) en meer recent de kwetsbaarheid, risico en resilience (VRR) analyse (die laat zien hoe zien hoe de wisselwerking tussen persoonlijke kwetsbaarheid en veerkracht zich intrinsiek voltrekt).

Als je geinteresseerd bent in een analyse, neem dan kontakt met me op. By the way: binnenkort gaat ook de website van Anne over “Het Hele Brein” in de lucht , met daarop de vermelding van de aangesloten gecertificeerde Whole Brain® professionals in Nederland.

 06-51762344/ sonja.vlaar@attune.nl / www.attune.nl /