Dit blog gaat over gordelroos, mijn kennismaking ermee als patiënt én als neuroplastician. Het is verbazingwekkend hoeveel we van het zenuwstelsel denken te weten en vooral niet weten als het zich onverwacht laat voelen, van binnenuit. Als neuroplastician wilde ik er natuurlijk het fijne van weten. Mijn ervaring deel ik graag met je in dit blog.

Vorige week kreeg ik écht heftige zenuwpijn, van het soort dat niet weg te ademen is.

Het begon met een pijnlijke rode plek boven mijn wenkbrauw. Het voelde en zag eruit alsof ik me had gestoten, maar ik kon me geen stoot herinneren.

Binnen een dag al veranderde die gevoelige rode plek en breidde zich uit in een vuurzee rondom een oog en aan een kant van mijn gezicht ????. Het brandde, klopte, jeukte en prikte tegelijk. Mijn oog deed pijn bij het knipperen.

Gelukkig kon ik snel terecht bij de huisarts. De diagnose: gordelroos, veroorzaakt door het varicella-zoster-virus (VZV).

???? Wat gebeurt er bij gordelroos?

Na een besmetting met VZV (het virus van waterpokken) blijft het virus in je lichaam aanwezig. Het trekt zich terug in de zenuwknopen (ganglia) van je ruggenmerg of hersenzenuwen, in een soort “sluimertoestand”.

Als je immuunsysteem verzwakt is (door stress, ziekte, leeftijd, medicatie, slaaptekort of andere factoren), kan het virus opnieuw actief worden. Dan ontstaat gordelroos in het verzorgingsgebied van de zenuw waar het virus zat.

???? Stap-voor-stap ontstaan van gordelroos:

  1. Eerste besmetting (meestal als kind):
  • Je krijgt waterpokken (varicella) na een eerste besmetting met VZV.
  • Het virus verspreidt zich via het bloed naar de huid, via speekseldruppeltjes of direct contact. Dat veroorzaakt jeukende plekjes en blaasjes, maar geen diepe zenuwontsteking.
  • De meeste mensen raken als kind besmet en genezen vanzelf.
  1. Virus trekt zich terug in zenuwstelsel:
  • Na genezing verdwijnt het virus niet uit het lichaam.
  • Het nestelt zich stilletjes in de zenuwknopen (sensorische ganglia) bij het ruggenmerg of hersenzenuwen (zoals bij mij in het ganglion trigeminale bij de oogtak).
  1. Jaren of decennia later: heractivatie → gordelroos:
  • Het virus kan opnieuw actief worden als je immuunsysteem verzwakt is.
  • Het reist dan rechtstreeks vanuit een zenuwknoop (ganglion) langs de zenuwbaan naar buiten naar de huid → gordelroos ontstaat in dat specifieke huidgebied. Het veroorzaakt onderweg een heftige ontsteking in de zenuw zelf, en jeukende plekjes en blaasjes op de huid. Alleen het vocht uit de blaasjes is besmettelijk; contact met zwangeren en baby’s wordt afgeraden.

???? De driepotige hoofdrolspeler

Sinds ik als kind ooit de waterpokken had doorgemaakt, had het virus zich blijkbaar diep genesteld in mijn nervus trigeminus, de vijfde hersenzenuw.

Deze zenuw heeft drie grote vertakkingen. Hij ligt zowel onder als (deels) boven de schedelbasis. Elk van de drie aftakkingen (zie plaatje) verlaat de schedel via een eigen opening:

  1. Oogtak (nervus ophthalmicus). Hij regelt het gebied rond je oog, voorhoofd en neuswortel.
  2. Bovenkaaktak (nervus maxillaris) . Deze  regelt het gebied in je wangen, neusvleugels, bovenlip.
  3. Onderkaaktak (nervus mandibularis), die regelt je kauwspieren en het gebied van je onderlip, kin en deel van je tong.

Het is een soort driepoot die het gezicht bestuurt alsof het zijn theaterdecor is. Nadat hij jarenlang had zitten dutten, had hij mijn decor, vooral rondom de oogtak en met uitstraling naar de onderkaak, in brand gestoken.

???? Zenuwpijn is geen gewone pijn

Zenuwpijn voelt pijnlijk maar voelt heel anders dan spierpijn of hoofdpijn. Het is pijnlijk, alsof je huid onder hoogspanning staat. De kleinste aanraking, bijvoorbeeld een haar, is al gevoelig.

En het gekke: mijn gezicht zag er niet eens zo erg uit. Een paar rode plekken en blaasjes boven mijn oog en een grote zwelling tussen oog en neus. Maar van binnen voelde het als oorlog. De nervus trigeminus hadt geen rust meer — en ik dus ook niet.

????‍♀️ De zenuw die wil ontspannen (maar dat niet kan)

Alles aan een kant van mij gezicht stond aan en de rust & ontspanning moest ik ver zoeken.

Met de mij wel bekende technieken om kalm en rustig te worden (reguleren met specifieke oefeningen voor de ademhaling en beweging, daarbij gebruik makend van mijn nervus vagus ) kreeg ik nog steeds geen vat op de zenuwpijn. De gordelroos voelde brandend, stekend, elektrisch, en de pijn was ook ’s nachts of bij aanraking intens aanwezig, ook zonder zichtbare huidverschijnselen.

Alleen als ik zachter begon te bewegen, mijn kaken los liet hangen, warm neuriënd onder een dekentje kroop, en het licht dimde, voelde ik wel een klein beetje verlichting. Kennelijk had de zenuw dát nodig: rust, liggen en gedimd licht.

na deze medische diagnose begon ik mijn reis naar binnen, want deze hersenzenuw beïnvloedde mijn hele lijf, stemming een leefwijze. Ik wilde ook weten waarom het bij mij precies op die plek naar buiten kwam en niet bijvoorbeeld op mijn buik. Maar het virus kiest niet bewust een plek; het nestelt zich in een zenuwknoop waar het toegang toe heeft. Dat dit bij mij de nervus trigeminus is geworden, hangt samen met toevallige biologische en immunologische factoren, die mogelijk versterkt werden door stress of lokale belasting. Het is dus niet mijn “schuld”, maar een complex samenspel van factoren.

Ondersteuning

Hieronder geef ik een overzicht van wat je kunt doen via neuroplasticiteit, verdeeld over 5 samenhangende gebieden:

???? Zenuwherstel ondersteunen via neuroplasticiteit

Je brein en zenuwstelsel hebben het vermogen om zich te herstellen en te reorganiseren, dit heet neuroplasticiteit. Je kunt het herstel van gordelroos stimuleren door:

  1. ????Rust, slaap & parasympatisch herstel:
    • Zenuwherstel gebeurt vooral in rust, fysiek én mentaal.
    • 7–9 uur slaap, liefst met vast slaapritme
    • Rustmomenten overdag: micro-pauzes, dutjes, ligmomenten
    • Slaap is cruciaal. Bij slaapproblemen kunnen ontspanningsoefeningen, rustgevende thee (kamille, citroenmelisse) of melatonine helpen.
    • Activeer je parasympathisch zenuwstelsel via ademhalingsoefeningen, rustige wandelingen in de natuur, mindfulness of yoga nidra
  1. Ontsteking-remmende voedingsstoffen:
    • B-vitaminen (vooral B1, B6 en B12): belangrijk voor zenuwgeleiding en herstel.
    • Omega-3 vetzuren: ondersteunen myelinevorming (de isolatielaag rond zenuwen). Denk aan vette vis, lijnzaad, walnoten.
    • Noten en zaden: bevatten magnesium en tryptofaan die betrokken zijn bij de productie van endorfine. Endorfines zijn neurotransmitters die worden geproduceerd door het lichaam als reactie op pijn of stress. Ze hebben een natuurlijke pijnstillende werking.
    • Curcumine en pittige voedingsmiddelen. Capsaïcine, de stof die verantwoordelijk is voor de hitte in pepers zoals chilipepers, kan endorfine vrijmaken.
    • Chocolade: Vooral pure chocolade kan endorfineproductie stimuleren.
    •       ➤ Vermijd: Overmatig suiker en ultrabewerkte voeding: deze verhogen het risico op ontsteking
  1. Herstel met lichaamsgerichte interventies 
    • Lichte aanraking van het aangedane gebied (denk aan met een zachte kwast of watje strijken) helpt de hersenen het gebied opnieuw te integreren.
    • Temperatuurvariatie: wissel voorzichtig warme en koude compressen af (zonder extreme hitte/kou), om het zenuwstelsel subtiel te activeren. Begin altijd met korte sessies (1–2 minuten) en bouw rustig op.
    • Visualiseer dat het aangedane gebied zich vult met warmte, licht of herstel. Je hersenen reageren ook op verbeelding alsof het echt gebeurt.
    • Bewuste bodyscans helpen om je hersenen en het lichaam “te herkaarten”, belangrijk als neuropathische klachten patroonmatig insluipen in je brein-lichaamsysteem.
  1. Stressregulatie & mentale benadering. Stress beïnvloedt direct het immuunsysteem én het herstelvermogen van je zenuwen. Coach-technieken zijn behulpzaam zoals:
    • Zelfcompassie: mild zijn voor jezelf. Dat is geen luxe, maar neurobiologische noodzaak.
    • Dagelijkse ritmiek: zorg voor een voorspelbaar ritme met herstelmomenten. Overprikkeling kan het herstel afremmen.
    • Expressie: schrijven, praten of tekenen over wat je voelt kan spanning uit je zenuwstelsel ontladen. (Voor mij is dit nu het schrijven van dit blog)
  1. Medicatie bij neuropathie: 
    • Artsen kunnen bij zenuwpijn medicatie voorschrijven (zoals amitriptyline, zaldiar of pregabaline) om het zenuwstelsel tot rust te brengen en overprikkeling te verminderen. (Ik slik nu al een week zaldiar).
    • Fysiotherapie, craniosacraaltherapie of acupunctuur kunnen lokaal herstel ondersteunen.

Tot slot: vaccinatie tegen gordelroos 

Herstel van de nervus trigeminus is meestal mogelijk, maar kan maanden tot een jaar duren. Zolang er geen nieuwe virusactiviteit is en je zenuwstelsel ondersteuning krijgt, is er veel hoop op volledig of grotendeels herstel.

Het RIVM adviseert ouderen en mensen met een verminderde afweer om zich te laten vaccineren. Op dit moment (juni 2025) is de vaccinatie niet gratis en valt deze onder de categorie ‘vaccinatie op eigen verzoek’. De gratis vaccinatie tegen gordelroos is wel opgenomen in het nieuwe zorgakkoord, maar dit akkoord is nog niet definitief. Totdat er een besluit is genomen, blijft alles dus bij hetzelfde.

Gezien de pijn en heftigheid van gordelroos, raad ik 60 + en mensen met verminderde weerstand aan om zich te laten vaccineren. Zodra ik geheel hersteld ben ga ik het vaccin alsnog halen; want een tweede her-besmetting wil ik echt niet meer meemaken (vaccinatie mag vanaf éen maand na de  herbesmetting).

Ik hoop dat je iets hebt aan dit blog, voor jezelf of voor je naasten met gordelroos. Altijd fijn als je deze informatie deelt met anderen.

Als ik je kan helpen met toepassingen uit de neurowetenschap, voeding, coaching of supervisie voor coaches, neem dan contact met me op> Boek een zoom afspraak

Sonja Vlaar

Ir. Voedingskundige | Geregistreerd supervisor | Master Neuroplastician | Coach | Auteur.