Laatst vroeg een klant me wat het verschil is tussen een facilitator en een moderator. Deze vraag krijg ik vaker, en kennelijk is er in organisaties onduidelijkheid over deze rollen.
Het lijkt ook alsof steeds meer professionals zich “zomaar” facilitator noemen. Is het een nieuw modewoord sinds de corona-pandemie? Nieuwe wijn in oude zakken? Doen ze hetzelfde als een trainer of teamcoach?  Wat doet een facilitator precies?

De rollen van moderator en facilitator verschillen fundamenteel van elkaar!

Het is belangrijk voor de professional zelf, en ook voor diens business partner of opdrachtgever, dat er al bij de contractering duidelijkheid ontstaat over de rol en de verantwoordelijkheid van partijen.
Hieronder licht ik dat graag toe.

De Facilitator

Faciliteren gaat niet alleen over het verbinden van mensen; het gaat over het verbinden van mensen in dienst van de verandering.
Voor zowel de coach als facilitator geldt: als er niets verandert voor je klant, dan ben je niet aan het coachen/faciliteren. Voor de facilitator geldt bovendien: als er geen verandering ontstaat in de ruimte van de workshop/het event, dan zal er geen verandering ontstaan in de organisatie.

  • Een facilitator creëert ruimte tussen mensen zodat de groep de kans krijgt om antwoorden te vinden op de uitdaging waar ze mee aan de slag willen.
  • Een facilitator geeft aan in welke richting de groep zich beweegt, brengt focus en structuur aan.
  • De interventies van een facilitator beperken zich tot het aanscherpen van de focus en de onderlinge relaties.
  • De meeste interventies hebben de vorm van verbindende vragen en suggesties die de groep uitnodigen om een stapje verder te gaan.
  • De groep is eigenaar van de inhoud en alles wat het groepsproces aan outcomes oplevert.
  • Een facilitator onthoudt zich van inhoudelijke inbreng.

“Facilitatie is zowel praktijk als kunst, geworteld in een professionele houding”

Facilitator-skills

Vier skills zijn m.i. essentieel voor iedere facilitator:

  1. Aanwezig zijn:

Aanwezig zijn in de ruimte, “presence”, helder, zelfbewust;  bewust van de groep en de interacties in de groep, de context, en bewust van de formele en informele rollen in de groep. De facilitator werkt in dienst van de hele groep/het team.

  1. Vertrouwen:

De facilitator laat zien dat hij/zij alle vertrouwen heeft dat de groep in staat is om creatief samen te werken en dat de groep/team alles in zich heeft om verder te komen.
De facilitator vertrouwt erop dat de groep/team weet wat ze doet.

  1. Loslaten:

Loslaten van inhoudelijke materie deskundigheid.
Ik weet dat het als facilitator niet gemakkelijk is als je geen controle hebt over de groepsdynamiek en dat een facilitator deze skill moet leren.
Het is prima als de facilitator de illusie laat varen dat hij/zij de groep in de richting van een vooropgestelde oplossing kan sturen. Niet alles wat de groep naar voren brengt hoeft een probleem te zijn.
In dit verband leerde ik van David Drake, in de opleiding Narrative Coaching, het woord “resolutie”. Dat woord, resolutie,  vind ik mooier dan het woord ‘oplossing’ omdat het natuurlijker en organisch is voor het groepsproces.
Als coach, en ook als facilitator, mag je erop vertrouwen dat de resolutie, ook als deze nog niet zichtbaar is, al van nature aanwezig in in de groep/het team.

  1. Inclusie:

De facilitator zorgt ervoor dat alle stemmen gehoord worden, dat het proces democratisch verloopt en dat ieder de ruimte krijgt om iets in te brengen.

De moderator-skills:

  • Een moderator maakt met de opdrachtgever de afspraak om het groepsproces in de bijeenkomst/het event naar een bepaald eindresultaat te sturen.
  • Het eindresultaat is al vooraf vastgesteld en wordt expliciet benoemd.
  • De rol van de moderator is een controlerende rol.
  • De moderator is medeverantwoordelijk voor het verloop van de groepsdynamiek zodat het eindresultaat wordt behaald.
  • Participatieve methodische benaderingen maken meestal deel uit van het moderatie-proces .
  • Ook zorgt de moderator ervoor dat ieder de ruimte krijgt voor inbreng.
  • Alle interventies van de moderator zijn erop gericht dat het beoogde resultaat wordt behaald.
  • Net als voor de facilitator is ook voor de moderator de groep eigenaar van de inhoud.

Opmerking

Met dit blog wil ik niet suggereren dat de rol van een facilitator beter is dan andere professionele rollen voor de professionele begeleiding van individu en  team.

Terugkijkend op mijn professionele loopbaan heb ik veel verschillende  rollen genomen:  expert, HR adviseur, proces-adviseur, moderator, TMA assessor voor individu en team, coach voor individuen, gedragstrainer, teamcoach en de laatste jaren ook die van  facilitator.
Met het innemen van meerdere rollen noem ik mezelf ook wel een “hybride professional”.

Gedurende zeven jaar groeide ik gestaag in mijn rol als facilitator bij WBECS, onderdeel van Coaching.com. Het was voor mij een kans om te oefenen met skills in een internationale online setting die ik ergens anders niet zo snel had kunnen leren.
Ik faciliteerde in zowel de Pre-summit als de Summit. Hierover schreef ik een aantal gerelateerde blogs:

Sinds 2024 ben ik niet meer aangesloten als senior facilitator op het platform van WBECS/Coaching.com. Wel stel ik mijn diensten voor opdrachten in de rol van facilitator direct beschikbaar vanuit mijn eigen bedrijf Attune.nl.